Er zijn al mooie resultaten geboekt met Future Me én er valt nog genoeg te ontwikkelen, op weg naar een steeds steviger programma. Katja - leerkracht beeldende vorming bij Scholengemeenschap Harreveld - zet zich er onverminderd voor in. “Jongeren in gesloten jeugdzorg hebben hun diepste punt bereikt. Hun hoofd zit vol. Door te sporten, creatief bezig te zijn of gevoelens te verbeelden, komen ze uit dat hoofd.”
Leestijd 7 - 8 min
Future Me: als persoon sterker de toekomst in
Bas en leerlingen lekker aan de slag met muziek
Om je weg te vinden in de samenleving, is een diploma of certificaat halen heel helpend. Maar jongeren hebben méér nodig. Zeker de jongens en meiden die behandeld en begeleid worden bij de (gesloten) jeugdzorginstelling Horizon in Harreveld en die naar school gaan bij Scholengemeenschap Harreveld. Precies daarom biedt de school sinds twee jaar Future Me aan. Tijdens workshops met talentcoaches versterken jongeren hun zelfbeeld, krijgen meer zicht op hun kwaliteiten, leren zich tot anderen verhouden en gaan steeds meer toekomstmogelijkheden zien.
Samen sterk voor talentontwikkeling
Katja (links) en Marlous
Een andere plus is dat leerlingen elkaar veel beter leren kennen. “Met oortjes in met je eigen muziek in je eigen wereld zitten: dat is wat onze leerlingen veel doen. Tijdens Future Me-lessen ontdekken jongeren de ánder, horen hun verhaal en leren samenwerken.”
Het effect van Future Me is ongrijpbaarder en lastiger ‘meetbaar’ dan een certificaat of diploma. Daarom is het vastleggen van ervaringen zo belangrijk. Daarom wil Harreveld een koppeling maken met Cozima. De verhalen moeten vooral gedeeld worden.
Katja: “Als ik hoor dat die ene zin die langskwam tijdens de workshop verhalen vertellen een jongere kracht gaf, dan is dat prachtig. Of als ik hoor hoe open jongeren ineens zijn tijdens een les van Future Me, dan ben ik blij dat wij hier tijd voor maken in ons onderwijs.”
Doordat jongeren tijdens die lessen uit hun comfortzone durven stappen, ontwikkelen zij zich als persoon, merkt Katja. “Ik denk echt dat jongeren juist dit soort ervaringen nodig hebben om sterker de maatschappij in te gaan. Je kunt wel een havodiploma halen, maar als je vervolgens nergens op af durft te stappen, is het nog lastig om verder te komen.”
Future Me
Wie ben ik? Wie wil ik zijn? Hoe kan mijn toekomst zijn? In Future Me gaan leerlingen in het vmbo en voortgezet speciaal onderwijs twee jaar lang samen met kunstenaars en sporters aan de slag om hun gewenste toekomst te ontdekken.
Beeldend kunstenaar Sunyoung Glebbeek stond aan de basis van Future Me en ontwikkelt het programma nu samen verder met het Marcanti College (vmbo) in Amsterdam, het Orion College in Amsterdam en Scholengemeenschap Harreveld in Harreveld.
Scholengroep De Onderwijsspecialisten ondersteunt Future Me. De lesprogramma’s worden ontworpen vanuit het Toekomstbewustzijn-model dat speciaal voor Future Me is ontwikkeld onder leiding van Anneke Sools, programmadirecteur van het Storylab Universiteit Twente.
Universitair docent Isolde de Groot van de Universiteit voor Humanistiek doet onderzoek naar onderwijs en professionalisering in het bevorderen van het geloof in eigen kunnen op het gebied van maatschappelijke participatie. Zij denkt samen met studenten met Anneke Sools mee over de theoretische uitgangspunten van het programma.
Ontdekken dat je iets kunt in het leven
“Al is het hier een gesloten jeugdzorgsetting, toch doen wij er alles aan om het normale leven van jongeren zo goed mogelijk door te laten gaan”, vertelt afdelingshoofd Marlous Kramer van Horizon. “In het ‘normale’ leven gaan jongeren ook sporten na schooltijd, of ze hebben een bijbaantje. Dat willen wij ook bieden.”
Daar hoort het nieuwe dagprogramma van 8 tot 20 zeker bij. Na schooltijd kunnen jongeren binnenkort workshops kiezen. De kunstenaars, sporters en coaches die onder schooltijd Future Me-lessen geven, worden hier ook bij betrokken. Wie dus graag dóór wil met grimeren, jiujitsu, koken of dieren verzorgen, kan dat doen.
“Gelukkig zitten we met het onderwijs helemaal op één lijn. Net als school halen wij ook alles uit de kast om jongeren kansen te bieden. Zo was het voor een jongen zijn grote droom om in de horeca te werken. Hij heeft nu bij een bedrijf in de regio laten zien wat hij kan in de praktijk en bouwt zo zijn curriculum vitae (CV) op. Daar kan hij straks verder mee.”
Naast zo’n ‘CV’ waarop staat wat je kent en kunt, is zelfvertrouwen ook cruciaal om het te redden in de maatschappij. “Een prachtig schilderij maken, kunnen zingen, of goed voor dieren zorgen: ontdekken dat je iets kúnt en iets leuks vindt in het leven: dat hebben juist onze jongeren nodig om straks in staat te zijn om hun leven goed in te vullen.”
Kids@Work
Wie nog niet buiten de instelling kan, kan bij Horizon of Harreveld klussen doen in gebouwen of op het terrein via Kids@Work. Ook hier draait het om werknemersvaardigheden. Extra motiverend: de jongeren verdienen er iets mee.
Initiator en beeldend kunstenaar Sunyoung Glebbeek:
“Droomtijd en verbeeldingskracht terug in het onderwijs”
“Met iedereen weer stappen maken in ons ontwikkeltraject: ik vond de leergemeenschapsbijeenkomst een mijlpaal”, vertelt Sunyoung Glebbeek, initiator van Future Me.
“Op mijn eigen levensweg ben ik flinke obstakels tegengekomen”, deelt Sunyoung. Ervaringen met kunst en lichaamskunst zetten iets positiefs bij haar in beweging en later ging zij als beeldend kunstenaar werk maken dat reageert op levensechte situaties.
Wat zijn je toekomstmogelijkheden
“Ik zet graag dingen in beweging. Zo is Future Me ontstaan. Ik wil droomtijd en verbeeldingskracht terugbrengen in het onderwijs. Daar is veel te weinig tijd voor. Wat zijn je toekomstmogelijkheden? Hoe wil je je tijd besteden? Welke keuzes wil je maken? Dat zijn grote thema’s voor pubers, maar spelenderwijs kun je zorgen voor inzichten en inzichtjes.”
Wetenschappelijke basis
In samenwerking met Anneke Sools van Universiteit Twente werkt Sunyoung aan de wetenschappelijke onderbouwing van het tweejarig onderwijstraject dat nu ook in de praktijk wordt uitgevoerd. “Anneke heeft veel onderzoek gedaan naar toekomstverbeelding en narratieve psychologie”, schetst Sunyoung. “Futuring skills is een vrij nieuw onderzoekgebied en hopelijk draagt ons pionierswerk hieraan bij.”
Fijne ervaringen
Tijdens het minicollege over trauma’s van de leergemeenschap, trof het Sunyoung dat het zo belangrijk is dat getraumatiseerde jongeren nieuwe verbindingen maken in hun hersens en dat fijne ervaringen daarbij helpen. “Al zijn die paar lesuren Future Me per week misschien niet veel, hopelijk zorgen die tóch voor die ervaringen. De scholen die nu meedoen met Future Me voelen de noodzaak om die toe te voegen aan het onderwijs, naast wat er verder gedaan wordt aan traumasensitief lesgeven.”
Subsidiemogelijkheden
Scholen die meedoen met Future Me kunnen subsidie aanvragen via Fonds21 en het Cultuurparticipatiefonds. “Future Me vraagt tijd, energie en aandacht”, benadrukt Sunyoung. “Wie daar serieus mee aan de slag wil is van harte uitgenodigd mee te doen.”
Sunyoung Glebbeek
Leergemeenschap Future Me
In vier leergemeenschappen wisselen leerkrachten en kunstenaars ervaringen uit, scholen zich en leren van elkaar. Zo krijgt het lesprogramma Future Me bij Scholengemeenschap Harreveld steeds meer kracht en kwaliteit.
Oktober 2021. De eerste leergemeenschap Future Me gaat van start. Aanwezig zijn onder anderen de kunstenaars en docenten die met de jongeren van Harreveld werken. Op hun visitekaartjes? Muzikant, rapper, danser, verhalenverteller, dramadocent, paardencoach, filmer, jiujitsu docent, grimeur, bokser.
Ook aan tafel: leerkrachten die ook Future Me lessen geven. Zo laat Rob Huisman leerlingen kennismaken met werken in het groen en met dieren, en gaat Bart Markhorst vissen, mountainbiken of klimmen met de jongeren.
“Fijn dat we allemaal samen zijn”, opent leerkracht beeldende vakken en initiator van Future Me op school, Katja Heersink, de dag. “Vandaag komen theorie en praktijk samen.”
De kracht van het beeld
Eén van de eerste agendapunten: samen kijken naar de prachtige documentaire die Rian van den Boom, zelf ook docent van Future Me, maakte bij Scholengemeenschap Harreveld. De film levert applaus op. Zeker als de jongeren vertellen wat het programma met ze doet – “het helpt me om als persoon sterk te staan” is zo’n quote - zijn de kunstenaars en leerkrachten zichtbaar aangedaan.
Dat hun werk zo betekenisvol is, is een fijne bevestiging. Natuurlijk merken ze dit tijdens de Future Me-lessen, maar vaak is het óók ingewikkeld om tot de kern door te dringen. En dat is precies het thema van deze eerste leergemeenschap: hoe ga je om met weerstand? De middag staat in het teken van intervisie. Ook is er een mentaal-fysieke training, zodat de kunstenaars goed weten hoe om te gaan met mogelijke agressie van jongeren.
Omgaan met getraumatiseerde jongeren
Traumabehandelaar en psycholoog Karien Stolk van Horizon verzorgt een minicollege over traumasensitief lesgeven. Niet dat je dat natuurlijk in één uur leert. Toch levert de theorie over complex trauma en de werking van het brein veel inzichten op.
Het feit alleen al dat voor tachtig procent van de leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs geldt dat zij kampen met meerdere trauma’s, is een schok. Gelukkig reikt Karien handvatten aan hoe om te gaan getraumatiseerde jongeren. Het goede nieuws is ook: juist het opdoen van nieuwe, positieve ervaringen, zorgt voor nieuwe verbindingen in het brein.
“Leg positieve gebeurtenissen vast”, tipt Karien. “Dat helpt jongeren bij het reconstrueren van die opbouwende ervaringen. Minstens zo belangrijk: moedig vooral aan om vooruit te kijken en doelen te bedenken voor de toekomst.” En laat dát nu precies zijn waar Future Me om draait.
